W mojej codziennej pracy coraz częściej zauważam, że u większości pacjentów zgłaszających
się z bólem kręgosłupa głównym winowajcą okazuje się niepozorny mięsień czworoboczny
lędźwi. Przyczyn przeciążenia może być wiele, ale najczęściej powtarzają się pewne charakterystyczne scenariusze.
Sytuacja 1:
Pacjent podczas przeprowadzki wielokrotnie podnosi ciężkie przedmioty. W pewnym
momencie pojawia się nagłe „ukłucie” w dolnym odcinku kręgosłupa, po którym następuje
silny ból i wyraźne ograniczenie zgięcia tułowia do przodu.
Sytuacja 2:
Młoda mama, opiekując się noworodkiem, spędza długie godziny w pochyleniu przy
karmieniu, noszeniu czy przewijaniu. Po kilku tygodniach zaczyna odczuwać jednostronny,
rozlany ból w odcinku lędźwiowym, trudny do dokładnego zlokalizowania.
Sytuacja 3:
Pacjent pracujący godzinami przy komputerze siedzi w nieergonomicznej pozycji często z
podwiniętą stopą i skręconym tułowiem. W badaniu bardzo często potwierdzam u takich osób
skoliotyczne ustawienie odcinka lędźwiowego oraz wynikające z tego przeciążenia po jednej
stronie.
Wszystkie te sytuacje mają wspólny mianownik: przeciążenie mięśnia czworobocznego
lędźwi. Różni się jedynie forma.
W pierwszym przypadku- mięsień zostaje nagle zmuszony do pracy, do której nie był
przygotowany.
W drugim- przeciążenie wynika z długotrwałego utrzymywania kręgosłupa w
nienaturalnej pozycji oraz częstego obciążania jednej strony.
W trzecim- dochodzi do przewlekłego napięcia, bo mięsień musi przez wiele godzin
stabilizować ciało w niewłaściwej pozycji.
Niestety ból pochodzący z mięśnia czworobocznego lędźwi
potrafi być podstępny. Punkty spustowe obecne w tym mięśniu
mogą przenosić dolegliwości w zupełnie inne, czasem odległe
obszary, co potrafi zmylić zarówno pacjenta, jak i specjalistę.
W gabinecie stosunkowo łatwo udaje mi się zlokalizować
przeciążony fragment mięśnia. Pacjent zwykle reaguje
jednoznacznie, ponieważ nawet delikatna palpacja wywołuje
charakterystyczny, ostry ból, często promieniujący w dół
pleców. Zazwyczaj wyczuwalna jest też duża asymetria- jedna
strona jest wyraźnie napięta i bolesna, podczas gdy druga
pozostaje miękka i zupełnie niebolesna.
Sama terapia mięśnia czworobocznego lędźwi, choć zwykle
bardzo skuteczna, nie wystarczy, jeśli nie zajmiemy się przyczyną problemu. Kluczowe jest
przywrócenie mięśniowi prawidłowej długości, elastyczności oraz co najważniejsze jego siły,
by mógł ponownie stabilizować kręgosłup w sposób naturalny i bez przeciążeń.
Poniżej przedstawiam dwa przykładowe ćwiczenia wzmacniające mięsień czworoboczny lędźwi.
Ćwiczenie 1. W leżeniu na boku:
Pozycja wyjściowa:
- Leżenie na boku strony niećwiczącej.
- Kolano nogi niećwiczącej (na którym się leży) ugięte w kolanie i przyciągnięcie do brzucha
- Noga strony ćwiczącej wyprostowana w biodrze i kolanie za łóżkiem/leżanką.
- Ręka ułożona jak do spania pod głową.
W tym ćwiczeniu chodzi o to, by przyciągnąć biodro w kierunku do kręgosłupa, czyli zbliżyć je do
żeber. Nie chodzi o to, by nogę strony ćwiczące podnieść do góry. Przyciągnij biodro w czasie około
1s. Następnie opuść biodro, tak że noga zacznie zbliżać się do ziemi. Ten ruch jest wolny i trwa 3-5
sekund.
ćw.1. Wzmacnianie mięśnia czworobocznego lędźwi w leżeniu bokiem.
Ćwiczenie 2. W pozycji stojącej:
Pozycja wyjściowa:
- Stań na stepie/schodku/grubej książce tak, że stopa nogi ćwiczącej znajduje się nad ziemią.
- Miednica jest ustawiona neutralnie (pasek od spodni poziomo)
Opuść biodro, a tym samym stopę nogi ćwiczącej w kierunku do ziemi. Ten ruch trwa 2-3 sekundy.
Unieść biodro, a tym samym stopę nogi ćwiczącej do góry. (Kolano cały czas wyprostowane). Nie
przechylaj się na boku podczas ćwiczenia. Dla stabilizacji możesz trzymać się czegoś jedną ręką.
ćw. 2. Wzmacnianie mięśnia czworobocznego lędźwi na stepie.
Autor: mgr Michał Nosorowski
