Wprowadzenie
Ból dolnego odcinka kręgosłupa (low back pain, LBP) to jedna z najczęściej
występujących dolegliwości na świecie. W świetle współczesnych badań i
międzynarodowych wytycznych leczenie aktywne edukacja plus ćwiczenia
i pozostawanie aktywnym jest fundamentem powrotu do zdrowia pacjenta.
Dlaczego warto wybrać ruch?
Aktywność fizyczna wpływa na LBP wielowymiarowo poprawiając
wytrzymałość i koordynację mięśni odpowiadających za stabilizację
kręgosłupa, zwiększają mobilność stawów, poprawiają ukrwienie tkanek i
metabolizm. Ruch może również modulować odczuwanie bólu poprzez wpływ
na układ nerwowy.
Aktywność zwiększa poczucie sprawczości, redukuje lęk przed ruchem („fear-
avoidance”), a także wspiera powrót do normalnych aktywności.
Jak silne jest dowodzenie- co pokazują przeglądy i
wytyczne?
Międzynarodowe wytyczne WHO (world health organization) rekomendują,
aby opieka nad przewlekłym LBP była holistyczna i oparta na aktywnych
interwencjach: edukacja, zachęta do pozostawania aktywnym, programy
ćwiczeń (indywidualne lub grupowe), a także podejścia adresujące
psychospołeczne czynniki ryzyka.
Przeglądy naukowe z ostatnich lat pokazują, że proste, dostępne formy
aktywności (np. regularne spacery) mogą istotnie zmniejszać ryzyko
nawrotów i wspomóc proces powrotu do pełnej sprawności.
Jaki rodzaj ćwiczeń działa najlepiej?
Badania wskazują, że nie ma jednego „najlepszego” uniwersalnego
programu wiele typów ćwiczeń przynosi korzyści: programy
wzmacniające (core/kręgosłup), ćwiczenia aerobowe, stabilizacyjne,
rozciągające, a także aktywności o niskim wpływie (chodzenie, pływanie, tai
chi). Efekty różnią się w zależności od populacji, nasilenia objawów i czasu
trwania problemu, dlatego program ćwiczeń powinien być dobrany
indywidualnie przez fizjoterapię. Decyzję o intensywności i progresji ćwiczeń
fizjoterapeuta dostosuje do indywidualnych możliwości i stanu pacjenta.
Podsumowując
- Ćwiczenia i aktywne podejście do leczenia są fundamentem
rehabilitacji bólu kręgosłupa i mają udokumentowane, klinicznie
istotne korzyści w redukcji bólu oraz poprawie funkcji. - Nie ma jednej najlepszej metody dla wszystkich — programy należy
indywidualizować, ale proste, dostępne formy aktywności już
przynoszą znaczące korzyści i mogą ograniczać nawroty. - Najlepsze wyniki osiąga się łącząc ćwiczenia z edukacją, wsparciem
terapeutycznym i długoterminowym utrzymaniem aktywności.
Autor: mgr Natalia Mittelberg
- Hayden JA et al., Exercise therapy for chronic low back pain —
przegląd systematyczny / Cochrane (2021). PubMed+1 - WHO — Guideline: care for chronic low back pain (2023). World
Health Organization - Ferreira ML i wsp., Global burden of low back pain (Lancet, 2023) —
skala problemu. The Lancet - RCT i badania nad chodzeniem — badania opublikowane w Lancet /
badania z 2024 opisujące programy walkingowe redukujące nawroty.
The Lancet+1
